Ειδική έκδοση για την εφημερίδα ''Ελευθεροτυπία''

τ. 1. Μεγαλείο και παρακμή τ. 2. Μεγαλείο και παρακμή τ. 3. Τα μεγάλα προβλήματα τ. 4. Απόγειο και πτώση τ. 5. Βυζαντινές Μορφές

Η ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, παρά τις εργασίες που την έχουν ξαναγράψει σχεδόν τα τελευταία πενήντα χρόνια, παραμένει πάντα αντικείμενο προκαταλήψεων. Σε πολλούς σύγχρονούς μας φαίνεται πάντα, όπως φαινόταν και στον Μοντεσκέ και τον Γίββωνα, σαν συνέχεια και παρακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στην πραγματικότητα το Βυζάντιο υπήρξε κάτι τελείως διαφορετικό. Παρόλο που ανακηρύχθηκε με τη θέλησή του κληρονόμος και συνεχιστής της Ρώμης, παρόλο που οι αυτοκράτορές του αυτοαναγορεύτηκαν βασιλείς των Ρωμαίων, παρόλο που οι φιλοδοξίες των ηγεμόνων που το κυβερνούσαν επεκτάθηκαν συχνά και στο δυτικό κόσμο και δεν απαρνήθηκαν ποτέ τα δικαιώματα που διεκδικούσαν πάνω στην αρχαία και ένδοξη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, στην πραγματικότητα το Βυζάντιο έγινε πολύ γρήγορα και υπήρξε αντίστοιχα μια μοναρχία της Ανατολής. Δεν πρέπει όμως καθόλου να την κρίνουμε σε σχέση με τις συντριπτικές μνήμες της Ρώμης όπως έχει ειπωθεί σωστά: "υπήρξε ένα κράτος του Μεσαίωνα που η θέση του ήταν στο ακρότατο όριο της Ευρώπης, στις παρυφές του ασιατικού βαρβαρικού κόσμου".

Ο τρίτος τόμος περιέχει τα κεφάλαια: Κεφάλαιο πρώτο - Η θέση του Βυζαντίου στην ιστορία του Μεσαίωνα Κεφάλαιο δεύτερο - Η ίδρυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας: η γεωγραφική έκταση και ο πληθυσμός της Κεφάλαιο τρίτο - Οι μεγάλες περίοδοι της βυζαντινής ιστορίας Κεφάλαιο τέταρτο - Το πρόβλημα των εθνοτήτων Κεφάλαιο πέμπτο - Το πολιτικό πρόβλημα Κεφάλαιο έκτο - Το θρησκευτικό πρόβλημα Κεφάλαιο έβδομο - Το στρατιωτικό πρόβλημα Κεφάλαιο όγδοο - Το διοικητικό πρόβλημα Κεφάλαιο ένατο - Το κοινωνικό πρόβλημα Κεφάλαιο δέκατο - Το οικονομικό πρόβλημα Ι. Το γεωργικό ζήτημα ΙΙ. Η βιομηχανία και το εμπόριο Κεφάλαιο ενδέκατο - Τα προβλήματα της εξωτερικής πολιτικής Κεφάλαιο δωδέκατο - Ο Βυζαντινός πολιτισμός - Τα γράμματα και οι τέχνες Ι. Η βυζαντινή σκέψη και η κίνηση των ιδεών ΙΙ. Η βυζαντινή τέχνη Κεφάλαιο δέκατο τρίτο - Τα πραγματικά προβλήματα της βυζαντινής ιστορίας