Ενώ η συνειδητή υποκρισία ως ηθελημένη παραποίηση της ανθρώπινης αυθεντικότητας γίνεται εύκολα αντιληπτή και από τον ίδιο τον εαυτό και από τους άλλους, το αθέλητο και ανεπίγνωστο υπαρξιακό ψεύδος παρουσιάζει τα μεγαλύτερα προβλήματα. Δύσκολα διαγιγνώσκεται, δυσκολώτερα ομολογείται, ακόμη δυσκολώτερα θεραπεύεται. Άλλωστε αυτό καθ' εαυτό είναι που εγείρει και το ερώτημα της προσωπικής αλήθειας, εφ' όσον η απουσία της έγινε αντιληπτή ανά τους αιώνες ως αλλοτρίωση. Ως αλλοτρίωση κατανοείται και σήμερα από την κλινική και ποιμαντική εμπειρία, συμμετέχω και στις δύο, γι' αυτό και όσα θ' ακολουθήσουν εκφράζουν το καταστάλαγμά τους και τον πόνο τους. Θα ξεκινήσουμε την προσέγγιση του θέματός μας μέσα από δυο μάλλον απροσδόκητους δρόμους: από την κλινική εμπειρία ενός εξέχοντος Βρεττανού ψυχαναλυτή και από την πνευματική πείρα και γνώση ενός μεγίστου ησυχαστή και θεολόγου της Εκκλησίας.