Τίτλος πρωτοτύπου: Das byzantinische jartausend

Περιέχει ευρετήριο και βιβλιογραφικές παραπομπές

Το βιβλίο φιλοδοξεί να δώσει ερεθίσματα σε εκείνους που, χωρίς να είναι βυζαντινολόγοι, ενδιαφέρονται αρκετά για το Βυζάντιο και δεν ικανοποιούνται με περιγραφές για τη μεγαλοπρέπεια του αυλικού τελετουργικού, τις φαντασμαγορικές ιεροτελεστίες, ή τις ακροβασίες μιας πολιτικής "μεταφυσικής". Ο μέσος Βυζαντινός ήταν ίσως πολύ πιο "εγκόσμιος" απ' όσο νομίζουμε. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η ύπαρξη του "μεγαλοπρεπούς" στοιχείου στη ζωή των Βυζαντινών είναι αναμφισβήτητη, αλλά η καθημερινότητά τους πρέπει να ήταν πιο πεζή.

Αυτό το βιβλίο δεν φιλοδοξεί να είναι μια συστηματική εισαγωγή στη Βυζαντινολογία ούτε να δώσει μια συνολική εικόνα του φαινομένου που λέγεται Βυζάντιο. Η επιλογή της ύλης -ένα «ποτ-πουρί», αν θέλει κανείς- ανταποκρίνεται σε πολύ προσωπικές προτιμήσεις του συγγραφέα, αλλά κάπως και στην ανάγκη να καλυφθούν ορισμένα κενά της Βυζαντινολογίας που ο συγγραφέας τα θεωρεί δεδομένα. Έτσι, το βιβλίο ίσως μπορέσει να δώσει μερικά ερεθίσματα σε εκείνους που, χωρίς να είναι βυζαντινολόγοι, ενδιαφέρονται αρκετά για το Βυζάντιο και δεν ικανοποιούνται, μακροπρόθεσμα, με περιγραφές που εξαντλούνται στη μεγαλοπρέπεια του αυλικού τελετουργικού, στις φαντασμαγορικές ιεροτελεστίες ή στις ακροβασίες μιας πολιτικής «μεταφυσικής». Ο μέσος Βυζαντινός ήταν ίσως πολύ πιο «εγκόσμιος» από όσο νομίζουμε. Είχε αρκετά αναπτυγμένο πολιτικό αισθητήριο, ώστε να μπορεί να ελίσσεται και χωρίς μεταφυσική. Αγαπούσε αρκετά τη λεπτότητα των τρόπων, το χιούμορ και την καλλιέπεια, ώστε να μην έχει το νου του συνεχώς στη φυγή από τον κόσμο και στο υπερπέραν. Και, όχι σπάνια, ήταν τόσο θρήσκος, ώστε μπορούσε πότε πότε να κάνει και χωρίς τους μηχανισμούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ύπαρξη του «μεγαλοπρεπούς» στοιχείου στη ζωή των Βυζαντινών είναι αναμφισβήτητη, αλλά η καθημερινότητά τους πρέπει να ήταν πολύ πιο πεζή.